Laura Batstra verdient respect voor haar visie op ADHD

Ooit jaren geleden, toen ik me nog totaal niet met gezondheidsvraagstukken bezighield was ik al verbaasd over de incidentiecijfers van vrij ernstige ziektes. Iedere Nederlander zou met die cijfers minstens gemiddeld vijf vrij ernstige ziektes moeten hebben. Nou zijn we niet echt super gezond, maar gemiddeld vijf ernstige ziektes per persoon hebben we zeker niet. Hoewel als we ale cijfers zouden moeten geloven, hebben we gemiddeld inmiddels wel tien ziektes per persoon. Wat is er toch aan de hand in Nederland?

We moeten de oorzaak aanpakken

Inmiddels heb ik een zesjarige gezondheidsopleiding gevolgd met veel pathologie (ook een deel psychiatrie) en heb ik een wel een visie op gezondheidsproblematiek. Vorige week las ik het zeer genuanceerde boek ‘Hoe voorkom je ADHD? Door de diagnose niet te stellen‘ van Laura Batstra. De titel is confronterend en veelzeggend tegelijkertijd.

Eindelijk eens een deskundig iemand die hardop durft te zeggen dat we bij problematiek naar de oorzaak van het probleem moeten kijken en dat aan moeten pakken. Dat vinden we in Nederland zo raar dat iedereen ten onrechte enorm boos wordt op Laura. Ze is kritisch, maar laat iedereen in zijn/haar waarde. Laura is niet tegen psychiatrie, wel tegen een overdiagnostisering waardoor mensen die het echt nodig hebben niet geholpen kunnen worden. Ze is in haar boek kritisch naar de farmacie, maar empatisch naar ouders en leerkrachten. Toch is  het platform verontruste ouders woedend op haar. Zij reageren op een artikel van Laura op artsennet.

Het is niet de schuld van de ouders

Laura geeft meerdere malen heel helder aan ‘ADHD-gedrag is niemands schuld, maar we kunnen allemaal een bijdrage leveren aan de oplossing’. ‘Ouders willen pillen omdat hun wijsgemaakt is dat ADHD een aanwijsbaar probleem is in het brein van hun kind’. En helaas geldt dit niet alleen voor ADHD maar voor veel ziektes worden er te snel medicijnen voorgeschreven..

Uit een onderzoek blijkt dat de schoolprestaties van kinderen met medicatie slechts een winst geeft van 11 dagen per jaar voor rekenen en 17 dagen per jaar voor lezen. De vraag is of deze voordelen opwegen tegen de nadelen van medicatie.

De diagnose van ADHD klopt vaak niet

Een diagnose wordt vaak ervaren als een verklaring voor problemen met een kind en het geeft een gevoel van opluchting dat niemand schuld heeft. Dat is echter een schijnverklaring want diagnoses stellen bij ADHD is erg lastig en de diagnoses kloppen daarom heel vaak niet. In het boek wordt dit uitgebreid toegelicht en wetenschappelijk onderbouwd maar dat gaat voor dit blog te ver.

Als ouders zich vanwege een diagnose toleranter opstellen tegenover hun kind en in de opvoeding de teugels laten vieren, kan dat nadelige gevolgen hebben voor het kind. Bij alle kinderen is grenzen stellen en een consequente aanpak nodig – kinderen met een overschot aan gedrag en een tekort aan concentratie hebben daar extra behoefte aan. Zij zijn beslist niet schuldig aan het ongewenste gedrag dat ze vertonen – ze zouden zich zelf vaak ook liever anders gedragen. Het leven is voor hen een stuk gemakkelijker als ze bijsturing en begrenzing van volwassenen krijgen’. ‘ADHD is de schuld van niemand en van iedereen. Maar als wij volwassenen een samenleving creëren waarin we hoge eisen stellen aan ouders en kinderen, waarin in 2010 één op de tien kinderen onder de 18 jaar in armoede leefde, overbelaste leerkrachten grote klassen in de hand moeten houden en een kind pas hulp krijgt als het een psychiatrisch label heeft, is het dan gerechtigd dat kinderen – die het minste bij machte zijn om ‘nee’ te zeggen – op grote schaal eigenaar worden van de problemen die er zijn? Nee’.

Het moderne leven stelt wel erg hoge eisen

‘De combinatie van hoge eisen en het razende tempo van het moderne leven zijn factoren die bijdragen aan de toename van het aantal ADHD-diagnoses en medicatiegebruik’. ‘Het is niet zo dat we de problemen van kinderen niet serieus moeten nemen. Integendeel. Misschien is de toename van het aantal kinderen dat vastloopt en probleemgedrag vertoont een signaal dat we als volwassenen het anders moeten doen’. ‘Misschien is het tijd voor advertenties waarin problemen genormaliseerd worden, bijvoorbeeld met een slogan als: ‘1 op 3 ouders ervaart ernstige opvoedstress – dat hoort erbij’. Dat hoort bij het leven en als ouder moet je hiemee om leren gaan, eventueel met hulp (door oudertraining), maar niet direct door medicatie. Dat is pas de allerlaatste stap als niets meer werkt. Ook omdat medicatie de motivatie voor andere behandelopties vermindert.

Laura is van mening dat je begint met de meest eenvoudige stappen en pas een moeilijkere stap neemt als dat nodig is. Dat lijkt me een praktische insteek, die ik zelf in mijn praktijk ook altijd toepas. ‘Wanneer je bepaald gedrag van een kind wil veranderen, is het verstandig om het eerst te observeren in de omgeving waar het zich voordoet. Soms ontdek je dan een patroon’.

Verfrissend idee op gezondheid

Wat een verfrissende visie op gezondheid. Hadden maar meer mensen het lef om op deze manier knelpunten in de zorg aan te kaarten. Dan zou de zorg een stuk goedkoper kunnen zijn. Maar helaas  bijna iedereen vecht om toch vooral zijn/haar positie vast te kunnen houden. Ook clubjes als verontruste ouders bedoelen het wellicht goed, maar bijten zich vast in het feit dat ze zoveel mogelijk diagnoses willen hebben. Je zou toch verwachten dat ouders juist minder diagnosen zouden willen krijgen. Dit legt precies de vinger op de zere plek en maakt de zorg onnodig duur. Iedereen heeft echter zelf de keuze om anders te denken en te doen. Laura heeft dit zichtbaar gemaakt en verdient hiervoor een enorme pluim!

Voor de volledigheid: in het boek wordt haar visie wetenschappelijk onderbouwd. Ik heb dit voor de leesbaarheid weggelaten op mijn blog. Mensen die dat boeiend vinden, moeten gewoon haar boek lezen.